Terug

Burgerberaad – Voorbeelden

Een burgerberaad is eigenlijk helemaal niets nieuws! Zelfs in Nederland hebben we al meermaals (lokale) burgerberaden gebruikt om tot vernieuwende oplossingen te komen. Hier zetten we de burgerberaden binnen en buiten Nederland voor je op een rijtje.

Internationale/landelijke burgerberaden

Een groot overzicht van allerlei burgerberaden staat op deze pagina van Bürgerrat.de. Die is wat vollediger dan onderstaand lijst waar we de meest belangrijke burgerberaden noemen, vaak met wat extra informatie.

    • In Ierland hield een nationaal burgerberaad ‘Citizens Assemblies’ van 99 burgers, verspreid over 12 weekenden tussen 2016 en 2018. Meerdere thema’s werden tijdens het burgerberaad behandeld van politiek gevoelige kwesties zoals de abortuswetgeving, het homohuwelijk tot aan het klimaatbeleid. De aanbevelingen van het burgerberaad hebben geleid tot een referendum over abortus en het homohuwelijk waarop de meerderheid vóór het homohuwelijk en legalisering van abortus stemde. De aanbevelingen omtrent het klimaatbeleid hebben grote steun gekregen voor een ambitieus beleid, zoals een belasting op de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen, ook die van de voor Ierland belangrijke landbouwsector.
  • Afgerond in 2021 een klimaatburgerberaad in Schotland volledig digitaal (het kan!).
  • In juni 2019 is er in het Verenigd Koninkrijk door het parlement de UK Climate Assembly (UKCA) met 108 deelnemers opgericht om aanbevelingen te doen hoe het Verenigd Koninkrijk in 2050 netto nul broeikasuitstoot kan behalen. In 2019 is deze doelstelling in de wet vastgelegd. In zes weekenden heeft het burgerberaad consensus bereikt over 50 aanbevelingen over onderwerpen zoals transport, energie, voedselproductie, bebossing en educatie. Het rapport is op 10 september 2020 beschikbaar gekomen.
  • In Frankrijk hebben 150 ingelote burgers deelgenomen aan de ‘Convention Citoyenne pour le Climat’ die zeven weekenden duurde van oktober 2019 tot juli 2020. De voorgestelde sociaal rechtvaardige aanbevelingen dienen tot een broeikasgasreductie te leiden van 40% in 2030. Van de 149 voorstellen, zoals een verlaging van de btw op treinkaartjes, een verbod op reclame voor fossiele brandstoffen en een stop op de bouw of uitbreiding van luchthavens, heeft president Macron er 146 overgenomen. Het Franse burgerberaad is een van de meest aangehaalde voorbeelden door zowel voorstanders als critici. Eind 2020 is er controverse ontstaan over of de Franse overheid de 149 niet te veel heeft afgezwakt. Hieruit wordt duidelijk dat een burgerberaad een duidelijk mandaat moet krijgen voorafgaand aan de eerste bijeenkomst. Bovendien moet de speelruimte voor wetgevers duidelijk worden afgekaderd en is het belangrijk dat de burgers uit het beraad toezien op het proces na publicatie van hun conclusies. Veel verder informatie staat op deze wiki-pagina’s.
  • In Duitsland heeft het parlement, de Bondstag, zelf het initiatief genomen om een burgerberaad van 160 burgers te organiseren dat in 2021 een advies uitbrengt over de rol van Duitsland in de wereld. Dit naar het grote succes van het ‘Buergerrat Demokratie’ in 2019 over de toekomst van de Duitse democratie dat uit vier fasen bestond: 1) regionale conferenties 2) burgerberaad van 160 ingelote burgers over twee weekenden 3) congres Dag van de democratie met gelote burgers uit fase 1 en 2, parlementsleden, bedrijfsleven en wetenschappers 4) implementatieproces. Vanuit de bevolking zelf is in Duitsland een klimaatberaad gehouden om de nieuwe regering van advies te dienen over klimaatbeleid (2021).
  • In de Canadese provincies Ontario en Brits-Columbia werden in 2006 en 2004 adviserende burgerberaden georganiseerd over democratische vernieuwing. De uitkomst van deze beraden werden vervolgens voorgelegd aan de bevolking in een nationaal referendum, waarin de adviezen van de burgerberaden in beide keren werden afgewezen. De deelnemers van het beraad waren kritisch op de media-aandacht en het gebrek aan een inhoudelijk debat tijdens de referenda. Mede met dit voorbeeld in het achterhoofd lijkt het ons beter een burgerberaad een krachtig, nationaal gedragen mandaat te geven en het landelijke debat vóór of tijdens de uitslag van het beraad te voeren. Zo wordt het harde werk van het burgerberaad niet tenietgedaan door sentimenten of het gebrek daaraan in de media.
  • Na de verkiezingsuitslag in 2010 moest België het 541 dagen lang zonder regering doen. In deze tijd werd de G1000 opgezet: een vorm van deliberatieve democratie met drie pijlers: een open informatiesessie, een eenmalige werkgroepsessie van 704 gelote burgers over grote maatschappelijke vraagstukken, en een kleiner panel dat drie weekenden bijeenkwam. Het gehele initiatief werd georganiseerd door Belgische inwoners zelf. De uiteindelijke impact van de aanbevelingen op het nationale beleid was hierdoor niet erg groot, maar de G1000 heeft zeker geleid tot verdere initiatieven in België en de deliberatieve democratie opnieuw duidelijker op de kaart gezet. Inmiddels zet G1000 zich ook in Nederland in voor democratische vernieuwing, waaronder het burgerberaad.
  • Het parlement van Oost-België heeft bij wet de vernieuwing van de permanente vorm van burgerdialoog ingevoerd. Centraal in deze burgerdialoog staat de Bürgerversammlung. Een Bürgerversammlung bestaat uit 25 tot 50 inwoners van 16 jaar of ouder die wonen in de bovengenoemde negen gemeenten; de Belgische nationaliteit is niet vereist. Het lot bepaalt welke inwoners mogen meedoen. Meedoen is niet verplicht; voor wie weigert, wordt een ander ingeloot. Wie meedoet, ontvangt een vergoeding voor aanwezigheid en gemaakte reiskosten. Parlementariërs, ministers, burgemeesters, rechters en sommige ambtenaren mogen echter niet meedoen. Weliswaar is het lot bepalend, maar deze loterij is zo opgezet dat gestreefd wordt naar een evenwichtige samenstelling wat betreft geslacht, leeftijd, geografische herkomst en sociaaleconomisch. In de officiële toelichting staat verder dat men maar aan één Bürgerversammlung mag deelnemen.
  • Nadat in 2019 Jersey de klimaatnoodtoestand uitriep, is via een burgerberaad gevraagd naar voorstellen voor actie.
  • Tijdens de lockdown van 2020 werden vijftig willekeurig gelote Spanjaarden gevraagd deel te nemen aan een online burger-inspraakevenement over de door de EU voorgenomen aanpassingen aan klimaatverandering. Hoewel dit een kleiner beraad was met een minder duidelijk nationaal mandaat, toonde het aan dat ook online vormen van inspraak enthousiasmerend werken en tot vergevorderde adviezen kunnen komen. De EU doet momenteel nog verder onderzoek naar hoe Europese burgerberaden kunnen worden georganiseerd, maar de lessen over online beraden zijn mogelijk relevant voor Nederlandse burgerberaden in coronatijd.
  • Nederland, burgerforum kiesstelsel:

Lokale burgerberaden

    • Dit document bevat een overzicht van een groot aantal gemeentelijke coalitieakkoorden in 2022 waarin burgerberaden worden genoemd. Mis je wat? Stuur dan alsjeblieft een mailtje naar burgerberaad(@)extinctionrebellion.nl.
    • Amsterdam hield in november 2021 een mini-burgerberaad met veel bruikbare informatie voor andere gemeenten! Zie ook het initiatiefvoorstel voor burgerfora in Amsterdam (2019) en p121 van dit document.
    • In Haarlem is deze motie / initiatiefvoorstel ingediend met deze zienswijze van het college van B&W erop (2021). Dat heeft geleid tot het besluit om ook in Haarlem met een Burgerberaad te starten!
    • In Utrecht was er al in 2019 een stadsgesprek energie in de vorm van een ‘klein’ burgerberaad en hoewel dat niet zo goed ontvangen werd is er in maart 2022 een motie aangenomen om ervaring op te gaan doen met enkele Burgerberaden! Zie ook deze achterliggende informatie.
    • Den Bosch start een experiment met het burgerberaad net als Den Haag en de provincie Gelderland.
    • Wijk bij Duurstede over zonnevelden en de burgerjury.
    • Er is een burgerberaad geweest over de opvolging van RES in ‘the food valley‘ (Veenendaal-Ede-Nijkerk-etc).
    • Amersfoort heeft al een paar keer een G1000 gehouden en ook Heerenveen is een aardig G1000 voorbeeld.
    • Zeist is ook actief met burgerparticipatie.
    • Over vlieghinder is een burgerpanel Schiphol georganiseerd.
    • Iets andere vorm was het Burgerbesluit Vuurwerkbeleid in Enschede uit 2017.
    • In Schagen (NH) wordt ook hard gewerkt aan een burgerberaad, zie deze website met materiaal, voorbeelden en achtergrond.
    • De gemeente Hoeksche Waard is ook een participatielijn vastgesteld met burgerberaden.
    • In Gdansk begon alles toen een inwoner zijn burgemeester vroeg om een burgerpanel te organiseren over een jarenlang probleem van overstromingen die het bestuur maar niet onder controle kreeg. Waarop de burgemeester gewoon ja zei. En hoewel het over een klein en technisch thema ging, lukte het de burgers wel tot een goede aanpak te besluiten. Daarna hebben er nog twee of drie kleine experimenten over een ander thema plaatsgevonden en toen is men de methode gaan institutionaliseren. Vandaag moét de stad een burgerpanel organiseren bij een aanvraag van minimum vijfduizend burgers.
    • Dit artikel in binnenlands bestuur gaat op een algemenere manier in op burgerparticipatie in Amsterdam (dus niet alleen over het burgerberaad) en de interesse bij dit medium blijkt ook uit dit artikel waarin op faal- succesfactoren wordt ingegaan.
    • Veel indirect argumenten voor burgerberaden in deze sentimentenanalyse uit Roermond.
    • In de Groningse gemeente Het Hogeland komt een burgerberaad over de omgevingsvisie.