Juridische Info

Disclaimer: Deze juridische briefing is bedoeld als gids. Het is geen definitieve statement over de wet en bestrijkt zeker niet alle mogelijke situaties, noch biedt het genoeg voorbereiding als je van plan bent gearresteerd te worden bij een actie. We raden streng aan om een Legal Training te volgen (terugkerend op elke 9e van de maand), of op zijn minst een NVDA (Non-Violent Direct Action) Training, voordat je meedoet met een actie waarbij een risico is om gearresteerd te worden. Zie de evenemtentenpagina op deze website voor meer informatie.

Wat houdt het demonstratierecht in?

Iedereen heeft het recht om te demonstreren en het recht op vrije meningsuiting en deze rechten zijn geworteld in internationale wetgeving. Het recht op vrijheid van vereniging en vergadering en het recht op betoging zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948; gevolgd door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens van 1950, het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten van 1966, de verklaring van de VN omtrent de bescherming van deze universele rechten besloten in een Algemene Vergadering van 1998 en talloze andere documenten.

Volgens internationaal recht zijn disruptieve acties ook beschermd onder deze artikelen, mits ze niet gewelddadig zijn. Natiestaten zijn bevoegd om deze rechten te begrenzen, maar dit mag in een democratische samenleving alleen gebeuren naar aanleiding van een wetsovertreding en urgentie en alleen volgens gronden die aangegeven zijn in deze artikelen. Zelfs wanneer deze begrenzingen nationale/lokale regelgeving volgen, kunnen ze nog steeds als disproportioneel worden beschouwd volgens internationale wetgeving. Dit betekent dat de regel zelf in overtreding is van internationale wetgeving.

Volgens internationale wetgeving hebben natiestaten zowel negatieve als positieve plichten als het op mensenrechten aankomt. Dit betekent dat de staat niet zich alleen moet onthouden van disproportionele beperkingen van de realisatie van mensenrechten, maar dit ook actief moet faciliteren en deze rechten moet beschermen.

Wat het meest belangrijk is om te onthouden hierover, is dat fundamenteel gezien het recht om te demonstreren niet iets is waar we om hoeven te vragen, of ons voor aan moeten melden. We sturen simpelweg een bericht dat we eraan komen en de staatsambtenaren moeten onze rechten faciliteren.

Wie heeft het recht om te demonstreren?

In principe is je recht om te demonstreren een menselijk recht, dat wil zeggen ieder mens heeft dit recht en zal daartoe beschermd worden door de wet. Daarentegen en helaas zijn er een aantal uitzonderingen op dit beginsel, zowel in de wet als in de praktijk. We zullen ze hier zo precies mogelijk proberen te formuleren.

Nationaliteit

Volgens art. 1 van de Nederlandse Grondwet (principe van non-discriminatie) dient ieder persoon gelijk behandeld te worden. Echter, hier willen we meer in detail gaan over bijzondere situaties. De grondlijn is de Nederlandse burger met een geregistreerd adres in Nederland. Deze persoon geniet de volle rechten en is volledig beschermd door Nederlandse (en internationale) wetgeving.

Niet-Nederlandse EU-burgers

Volgens Europese wetgeving mag een EU-lidstaat geen onderscheid maken tussen hun eigen burgers en andere EU-burgers. Daarom heb je, als je een adres hebt geregistreerd in Nederland, precies dezelfde rechten en bescherming als een Nederlandse burger. (Britse burgers zullen de procedures als gevolg van Brexit nauwgelet moeten volgen om te zien hoe jouw rechten zullen ontwikkelen in dat opzicht.)

Non-EU-burgers

Volgens internationale wetgeving heb je dezelfde rechten als Nederlandse en EU-burgers. Echter, we adviseren non-EU-burgers om extra bewust te zijn van je acties (bv. wees geen gevaar voor de nationale veiligheid, etc.).

Mensen zonder paspoort (ongedocumenteerden)

Omdat deze groep zeer kwetsbaar is raden wij het sterk af om mee te doen aan acties die hun mogelijkheid om een veilige plek in dit land te vinden in gevaar brengen of de kans zouden kunnen vergroten dat ze Nederland uitgezet zullen worden. Daar komt bij dat als je je vingerafdruk hebt laten afnemen toen je het land in kwam, dan kan de politie je mogelijk zeer snel identificeren zonder identificatiebewijs.

Minderjarigen

Minderjarigen kunnen ook meedoen aan acties van XR, maar we adviseren je ouders om toestemming te vragen. Echter, het maakt voor de wet weinig verschil als de arrestant minderjarig is. Minderjarigen kunnen net zo lang worden vastgehouden als volwassenen, dus afhankelijk van de aanklacht, 6 tot 9 uur normaal gesproken, uren tussen middernacht en 9:00 niet meegeteld. Als hun zaak eindigt in de rechtbank, zullen minderjarigen worden berecht onder het jeugdstrafrecht. Mensen van 18 jaar of ouder vallen normaal onder het reguliere recht, maar voor mensen tussen 18 en 23 jaar geldt dat een rechter kan bepalen dat ze nog steeds onder jeugdrecht berecht zullen worden. Als je minderjarig bent en gearresteerd wordt, zullen je ouders altijd geïnformeerd worden en kunnen ze altijd contact met je opnemen, met dezelfde toegang als een advocaat.

Informatie voor actie organisatoren

Het is mogelijk om vooraf aan je actie een ‘kennisgeving’ te doen bij de gemeente. Ookal is dit gewenst bij de gemeente, het is geenszins noodzakelijk. Je recht om te demonstreren is onvervreemdbaar en je hoeft daar geen toestemming voor te vragen. Als je niet van plan bent om burgerlijke ongehoorzaamheid toe te passen, zijn er eigenlijk geen nadelen hieraan, maar het is natuurlijk soms mogelijk dat het geven van te veel informatie je actie in gevaar kan brengen. In principe het volledig je eigen keuze hoe je hiermee om wilt gaan en hoeveel informatie je vrijgeeft wanneer je een kennisgeving doet.

Verder is het goed om een duidelijk contactpunt te hebben voor de politie, ookwel een politiewoordvoerder / liaison. Alle communcatie met de politie tijdens de actie zouden via deze persoon moeten gaan. Het is belangrijk dat de politiewoordvoerder een training heeft gevolgd en op zijn minst enige ervaring heeft met XR acties. Je kan altijd contact opnemen met Legal Circle als dit een moeilijkheid is.

In het geval dat je arrestaties verwacht, kan Legal Circle je in contact brengen met een advocaat. Samen kunnen we de risico’s omtrent je actie vaststellen en Rebellen voorbereiden op mogelijke consequenties. Zorg ervoor dat iedereen op zijn minst een Actietraining heeft gevolgd en zo mogelijk ook een Legal Training, zodat ze voldoende zijn voorbereid.

Meer info

BELANGRIJK Niet alle arrestaties leiden tot verdenkingen en niet alle verdenkingen leiden tot veroordelingen (schuldigverklaring door de rechtbank). Dus, je bent alleen schuldig en hebt alleen een strafblad wanneer je veroordeeld bent.