KAPPEN MET KOLEN

Bezorgde burgers blokkeerden op 26 juli een kolentransport in de Amsterdamse haven

Op dinsdag 26 juli heeft een aantal bezorgde burgers tussen 9 en 12 uur ‘s ochtends het spoor naar een kolenoverslag in de Amsterdamse haven bezet. De actie vond plaats in de vorm van verschillende eenpersoonsblokkades. Deze burgers eisen van de Nederlandse overheid dat zo snel mogelijk wordt gestopt met (het faciliteren van) het winnen, transporteren en verstoken van kolen. Deze actie is de eerste in een reeks estafetteblokkades die zich richten op grootverbruikers van kolen en plekken waar kolen worden overgeslagen, zoals de haven van Rotterdam, de Eemshaven en Tata Steel in IJmuiden. Deze burgers gaan door met hun blokkade-acties totdat de Nederlandse overheid stopt met het faciliteren van kolen als brandstof in al zijn facetten.

Daarnaast roepen de burgers de gemeente van Amsterdam – eigenaar van het Havenbedrijf dat de kolentransporten faciliteert – te handelen naar de klimaatnoodtoestand die ze zelf heeft erkend en haar handen volledig van kolen af te trekken. De actievoerders vinden het onbegrijpelijk dat deze vorm van fossiele energie in deze tijd van opeenvolgende klimaatrampen als gevolg van de opwarming van de aarde nog steeds is toegestaan. Kolen zijn niet alleen verantwoordelijk voor een onevenredig hoge CO₂-uitstoot, ze veroorzaken ook veel milieuschade bij de winning en leiden tot aanzienlijke gezondheidsschade als gevolg van de fijnstof die na verbranding vrijkomt.

Van al het laaghangend fruit dat in de energietransitie geplukt kan worden, hangen kolen zowat op de grond. Daarom moet onmiddellijk worden gestopt met het gebruik van kolen. De huidige energiecrisis als gevolg van de Russische agressie in Oekraïne is geen excuus kolencentrales langer open te houden of weer in bedrijf te stellen. Sterker nog: dit biedt een kans sneller te verduurzamen en de uitstoot van schadelijke broeikasgassen versneld af te bouwen. Daarbij moet de nadruk liggen op energiebesparing en dient het stilleggen van energie-intensieve industrieën die zwaar op fossiele energie leunen – zoals de glastuinbouw en producenten van bijvoorbeeld staal (Tata), aluminium (Aldel) en kunstmest (Yara) – voorrang te krijgen boven het opvoeren van kolengestookte centrales.

Een eenpersoonsblokkade is een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid waarbij iemand bewust de wet overtreedt om maatschappelijke verandering te bewerkstelligen. Deze burgers stellen dat de Nederlandse overheid zich niet aan het sociale contract tussen burger en overheid houdt, waarbij de burger bepaalde autonomie afstaat aan de overheid in ruil voor de garantie dat de overheid haar burgers beschermt. Het is duidelijk dat de overheid tekortschiet in haar (wettelijke) verplichtingen de opwarming van de aarde te beperken en daarmee ernstige klimaatverandering te voorkomen. Daarmee faalt de Nederlandse overheid in haar zorgplicht tegenover huidige en toekomstige generaties.

Deze vorm van blokkade, die vooral symbolisch is, is van een totaal andere orde dan de boerenblokkades die onlangs plaatsvonden, waarbij boeren blokkades inzetten als drukmiddel om hun eigen belangen veilig te stellen. In tegenstelling tot boeren die bijvoorbeeld kentekens verwijderen om arrestaties en boetes te voorkomen, voeren deze burgers hun strijd met open vizier en accepteren ze de consequenties van hun actie, zoals arrestatie en een mogelijk strafblad. Ze verzetten zich dan ook op geen enkele manier tegen arrestatie. Ze zijn zo wanhopig over het uitblijven van afdoende klimaatmaatregelen – ondanks mooie woorden en klimaatakkoorden – dat ze geen andere mogelijkheid zien om de overheid te bewegen in actie te komen.

De actievoerders beëindigden hun blokkade toen ze te horen kregen dat het geplande kolentransport voor dinsdag was geannuleerd. Volgens een woordvoerder vinden er binnenkort nieuwe blokkade-acties plaats: “Kolen versnellen de opwarming van de Aarde – alsof klimaatverandering nog niet snel genoeg gaat. We gaan door met deze acties tot de overheid stopt met deze waanzin en het gebruik van kolen volledig beëindigt.” De groep plant een reeks estafetteblokkades die zich richten op grootverbruikers van kolen en plekken waar kolen worden gedistribueerd, zoals de haven van Rotterdam, de Eemshaven en Tata Steel in IJmuiden.

Daarnaast roepen de burgers de gemeente van Amsterdam – eigenaar van het Havenbedrijf dat de kolentransporten faciliteert – te handelen naar de klimaatnoodtoestand die ze zelf heeft erkend en haar handen volledig van kolen af te trekken. De actievoerders roepen op: “Blijf strijdbaar, neem geen genoegen met dit wanbeleid! Wij eisen een directe stop op het gebruik van steenkool. Zoek een actiegroep bij jou in de buurt en word actief!”

 

Extinction Rebellion

Extinction Rebellion (XR) is een groeiende wereldwijde burgerbeweging die strijdt tegen de veroorzakers van de klimaatcrisis en voor het behoud van een leefbare wereld. Met burgerlijke ongehoorzaamheid in de vorm van creatieve, vreedzame en soms ontregelende acties zet XR druk op overheden en bedrijven om de nodige maatregelen te nemen. De drie eisen van XR zijn:

 

1. Wees eerlijk over de klimaatcrisis en de ecologische ramp die ons voortbestaan bedreigen. Maak mensen bewust van de noodzaak voor grootschalige verandering.
2. Doe wat nodig is om biodiversiteitsverlies te stoppen en verminder de uitstoot van broeikasgassen naar netto nul in 2025. Doe dit op een rechtvaardige manier.
3. Laat burgers beslissen over een rechtvaardige transitie door het oprichten van een burgerberaad dat een leidende rol speelt in de besluitvorming.

 

Achtergrondinformatie en feiten over steenkool

• Factsheet kolenexit van Greenpeace
• Kennisdossier kolen van WISE