Extinction Rebellion (XR), de nieuwe klimaatbeweging, is regelmatig in het nieuws. Meestal omdat ze een weg blokkeren, zichzelf vastlijmen aan het hoofdkantoor van een multinational of een kleurrijke parade houden. Met deze creatieve, disruptieve en vreedzame acties wil XR de aandacht vestigen op de klimaat- en ecologische crisis. Maar XR doet ook iets dat minder zichtbaar is in de media, maar stiekem nog radicaler dan jezelf vastlijmen aan een gebouw. Ze bouwen een nieuwe cultuur waarin zorg en liefde voor elkaar én de planeet centraal staan.

De eerste keer dat ik meedeed aan een actie van Extinction Rebellion, een wegblokkade in Amsterdam afgelopen voorjaar, was ik best zenuwachtig. Ik had nog nooit in mijn leven een burgerlijk ongehoorzame actie gedaan. En ook al is XR een geweldloze beweging ik verwachtte toch harde activisten aan te treffen. Het tegenovergestelde bleek waar. Ik trof een vrolijke, vriendelijke en liefdevolle groep mensen. Alles werd van tevoren helder uitgelegd. Je kan kiezen of je wel of niet gearresteerd wil worden, er is een buddy-systeem en een heldere rolverdeling. Kortom het voelde niet alleen veilig maar ook liefdevol.

Tijdens de actie checkte iedereen regelmatig bij elkaar hoe het ging. Eten en drinken werden gedeeld en als iemand heftige emoties ervoer dan werd daar op een rustige en liefdevolle manier ruimte voor gemaakt. Het viel niet alleen mij op maar ook de journalist van het Parool die mee was. Toen ik aan hem vroeg wat hij van de actie vond zei hij dat het zo mooi vond dat we echt voor elkaar zorgden. Ik ontdekte al snel dat iedereen dit zo consequent doet bij XR omdat het in de cultuur van de beweging zit. Ze noemen het een regeneratieve cultuur met grote aandacht voor wellbeing.

In de voorbereiding op de grote XR actieweek in oktober 2019 besloot ik me verder te verdiepen in deze regeneratieve cultuur. Er zijn binnen XR cirkels en rollen die zich specifiek hiermee bezig houden. Ik volgde twee trainingen over wellbeing en leerde simpele en doeltreffende manieren om mede-rebellen te ondersteunen. Bijvoorbeeld over hoe je een briefing opent door in te checken bij iedereen en ruimte te maken voor wat er speelt. We leerden ook een mini-meditatie leiden die gaat over de hulpbronnen waar mensen steun uit kunnen halen (bv. een geliefde, een boom, de reden dat ze meedoen aan zo’n actie). Totaal niet ideologisch maar wel heel doeltreffend. We leerden ook Geweldloze Communicatie tactieken over hoe je kan omgaan met de emoties van omstanders die soms geïrriteerd, boos of zelfs agressief zijn. Hoe blijf je rustig en geaard, laat je de ander zijn emoties ventileren en rond je de interactie op een veilige manier af. Er is dus ook veel compassie voor mensen die het niet met XR eens zijn.

Het was een goede voorbereiding. En iedereen die meedoet aan zo’n actie heeft een Affinity Group van 4 tot 12 mensen die je kent en die veilig en vertrouwd voor je zijn. Maar hoe het daadwerkelijk verloopt als je met duizend klimaatactivisten de Stadhouderskade bezet dat bleef natuurlijk de vraag. We wisten allemaal niet precies wat we moesten verwachten. Op de dag zelf bleek de politie voor een harde strategie gekozen te hebben. De Stadhouderskade stond vol met ME-busjes, paarden en helikopters. Om 05.30 stonden we met honderden activisten tegenover een dreigende politiemacht die bovendien de hele infrastructuur voor de blokkade in beslag had genomen (ook al het eten en drinken!).

Trouw aan de XR principes bleef de sfeer er goed inzitten. Er werden liederen ingezet, tentjes werden uitgeklapt en iedereen zorgde voor elkaar met de middelen die er wel waren. Ik was van tevoren van plan om in de blokkade te blijven, maar ontdekte al snel dat het vanwege persoonlijke redenen te heftig voor me was tegenover zo’n politiemacht. Gelukkig leert de regeneratieve cultuur van XR je dus ook om goed voor jezelf te zorgen. Ik kon nog uit de blokkade en besloot om mezelf nuttig te gaan maken bij het Arrestee Support team. Ik volgde een briefing en spendeerde de rest van de dag met het zelf briefen van mensen die vervolgens op politiestations vrijgelaten XR rebels gingen ondersteunen. Een van de prachtige zorg structuren binnen XR!

De rebellen van XR worden niet alleen gesteund door elkaar, maar ook door familie, vrienden en organisaties om de beweging heen. Ik had nooit verwacht dat mijn hele omgeving enthousiast zou zijn over klimaatactivisten die zich vrijwillig laten oppakken. Maar iedereen steunt ons. Mijn moeder appte dat het hele verpleeghuis waar ze werkt meeleefde met ons. Mijn broertje en zusje deden mee aan support demo’s van de blokkade. Mijn ene schoonmoeder stond bij een politiestation Rebellen op te vangen. Mijn andere schoonmoeder werd vanuit een support demo door de politie de blokkade in gedreven en besloot om te blijven. Aan het einde van de dag werd ze bestuurlijk verplaatst samen met haar zoon.

Vrijwel iedereen die ik ken steunt dus deze beweging. En dat zijn echt niet allemaal activisten. Toen er op woensdag een ruimte nodig was waar mensen konden opladen, appte ik een vriendin met een yogastudio. Ze stelde spontaan de lessen en de sauna van haar studio twee dagen gratis open voor XR Rebellen. En zij is niet de enige. De briefings en activiteiten van XR vinden plaats op prachtige locaties in Amsterdam van organisaties én bedrijven die XR een warm hart toedragen. En als mijn vriend en ik op zoek zijn naar materialen voor acties, dan krijgen we die spontaan uit het hele land. Een yogavriendin gaf ons 2 tentjes om mee te nemen in de blokkade. De tante van mijn vriend bakte een hele tas vol veganistische heerlijkheden die zijn oom naar Amsterdam kwam brengen.

Kortom zorg en liefde voor elkaar en de aarde staan centraal binnen XR. En dat is bijzonder om mee te maken. Bij veel activistische bewegingen ontstaat op den duur een harde cultuur omdat je continue aan het strijden bent tegen harde systemen. Gelukkig is hier het laatste decennium steeds meer verandering in gekomen. Veel van de liefdevolle cultuur structuren die XR gebruikt zijn ontstaan in anti-racisme bewegingen zoals Black Lives Matter. Dankzij deze inspiratie wordt ook bij XR actief gewerkt aan een cultuur van herstel en rust, zodat het een duurzame beweging is en mensen een open hart houden. Natuurlijk is er ook veel stress tijdens acties. Maar dat gaat niet ten koste van de samenwerking of doelen van de beweging. En er wordt continue geleerd en nieuwe dingen bedacht. Zo maakten we tijdens de actieweek een nieuwe cirkel: het XR therapeuten team dat trauma-stress-release en persoonlijke ondersteuning biedt bij heftige ervaringen.

Niet alles gaat meteen goed binnen de cultuur van XR. Internationaal gezien wordt er terecht kritiek geleverd over de onwetendheid wat betreft racisme binnen XR. Wat cru is, juist omdat de oprichters van XR veel van hun inspiratie uit niet-witte activistische bewegingen hebben gehaald. Maar XR bestaat momenteel nog overwegend uit witte mensen. En aangezien we zijn opgegroeid in een inherent racistische cultuur gaan daar dingen mis. Vaak betreft dit de omgang met de politie. XR rebellen willen graag benadrukken dat ze tegen het systeem zijn en niet tegen individuen, dus zingen of spreken ze vaak positief over de politie. Daarbij wordt vergeten dat er veel andere groepen zijn die systematisch worden onderdrukt en mishandeld door diezelfde politie. Zo lieten XR rebellen in Engeland een bedankbriefje achter op een politiestation waar eerder 3 mensen van kleur zijn overleden in de cel. Gelukkig zijn er ook veel XR rebellen die luisteren naar deze kritiek en actief werken aan manieren om anti-racisme en sociale rechtvaardigheid in de beweging te verankeren. XR onderneemt ook acties om inheemse bewegingen en bewegingen uit het globale zuiden te ondersteunen die al honderden jaren strijden voor ecologische en sociale klimaatrechtvaardigheid. Het moge duidelijk zijn dat XR alleen een lange-termijn toekomst heeft als anti-racisme en sociale rechtvaardigheid in het DNA van de beweging komt.

Als XR in de media komt dan zijn vaak de blokkades te zien en de mensen die worden gearresteerd door de politie. Dit wordt gezien als mediageniek en dat is ook een van de redenen dat XR kiest voor deze tactiek. Maar het is belangrijk om ook te zien dat XR letterlijk een nieuwe cultuur aan het uitvinden is. Stiekem is dat namelijk nog veel radicaler. Die cultuur gaat over zorg en liefde voor elkaar én de planeet. Over luisteren naar je lichaam en je emoties. Over het leren van ervaringen en acties. En over het heruitvinden van democratische besluitvorming. Waar ik het meeste hoop uit haal is dat Extinction Rebellion letterlijk doet wat het zegt: een eerlijke en duurzame samenleving creëren.

Tosca Peschier

Bron: www.groeneliefde.nl/hoe-xr-een-nieuwe-cultuur-van-liefde-bouwt/