Door XRNL Inclusion & Power cirkel

Op 21 maart zou Extinction Rebellion zich aansluiten bij het klimaatracisme blok van de landelijke anti-racisme demonstratie in Amsterdam. Vanwege het coronavirus is de demonstratie nu online. Hou voor de livestream de website in de gaten: http://21maartcomite.nl/?p=1594

Extinction Rebellion’s regeneratieve cultuur gaat verder dan koekjes uitdelen tijdens acties en trainingen in geweldloze communicatie: het is het kloppende hart van de beweging. En een regeneratieve cultuur vraagt dat we bouwen aan betekenisvolle en wederkerige relaties met elkaar en met de aarde, wat niet kan zonder machtsstructuren aan de kaak stellen. Dat is waarom we ons als Extinction Rebellion wilden aansluiten bij het klimaatracisme blok in de landelijke anti-racisme demonstratie.

Zoals Chihiro Geuzebroek schrijft in Lilith, betekent ‘klimaatracisme’ uiteraard niet dat het klimaat racistisch is. ‘Klimaatracisme’ verwijst naar een combinatie van giftige systemen. Racisme is verweven in ons sociale systeem, in onze economie en in onze politiek: in Nederland hebben mensen van kleur bijvoorbeeld structureel minder kansen in het onderwijs en de arbeidsmarkt, en daardoor lagere inkomens en kwaliteit van leven. ‘De maatschappij’ en ‘de natuur’ staan niet los van elkaar: als de klimaatcrisis iets duidelijk maakt is het dat de manier waarop wij ons als mensen organiseren onlosmakelijk verbonden is met al het andere leven op aarde.

Klimaatchaos zal dan ook hen het hardste raken die zich er het minste tegen kunnen beschermen, en wiens levens als het minst waardevol worden gezien – dit zijn voornamelijk zwarte en inheemse mensen en mensen van kleur. Lage-inkomenslanden zullen naar schattingen 75% van de kosten dragen van de klimaatcrisis, terwijl de armste helft van de wereldbevolking maar 10% van de uitstoot heeft veroorzaakt. Kleine eilandstaten zoals de Maldiven verdwijnen nu al onder het water, terwijl ze aan klimaatverandering vrijwel niets hebben bijgedragen. Als Europa onder de zeespiegel dreigde te verdwijnen, hoe hadden internationale klimaatonderhandelingen er dan uitgezien?

Wat is de oorzaak van deze crisis? We weten natuurlijk allemaal dat onder andere het verbranden van fossiele brandstoffen leidt tot broeikasgassen in de atmosfeer, waardoor de aarde opwarmt. Zo staat dat ook in onze Heading for Extinction talk. Maar hoe komt het dat machtige bedrijven en regeringen op grote schaal bomen konden kappen en kolen, olie en gas konden verbranden om onder andere in Nederland steden te bouwen, een zorgstelsel op te zetten en de meeste arbeiders een degelijk loon te betalen?

We kunnen deze vraag niet beantwoorden zonder terug te gaan naar de gebieden die hiervoor zijn opgeofferd, zoals de Nigerdelta, het regenwoud in West-Papoea, en de Amazone in Zuid-Amerika. Dit zijn geen ‘lege gebieden’, maar ecosystemen die moeten wijken voor de bulldozers en mensen wiens huizen en levensmiddelen worden afgenomen. Dit is niet veel anders dan in de 16e eeuw, wanneer racisme haar oorsprong vond – het idee dat tot slaaf gemaakte Afrikanen en oorspronkelijke bewoners van de Amerika’s geen volwaardige mensen waren werd uitgevonden om de koloniale onderdrukking te verantwoorden. Door kolonialisme wisten landen als Nederland vervolgens hun superieure economische positie in de wereld te verzekeren – en nog altijd bepalen deze zelfde machtsrelaties hoe we omgaan met de meerderheidswereld.

De gemeenschappen die zich al 500 jaar verzetten tegen de verwoesting van de ecosystemen waar ze deel van uitmaken staan aan de frontlinies van de beweging die in opstand komt tegen de klimaat en ecologische crisis. We kunnen als XR niet alleen maar vooruit kijken – naar een toekomst die onder de zeespiegel dreigt te verdwijnen – maar zullen vooral ook over onze schouder moeten kijken, naar de lange geschiedenis van rebellie waar we ons bij aansluiten. Bijvoorbeeld naar de Peruaanse Quechua, Kichwa en Achuar gemeenschappen die zich al 50 jaar verzetten tegen de olie-industrie die de Amazone verwoest en hun lichamen vergiftigd, en de Ogoni die gewelddadig werden onderdrukt toen ze in de jaren 90 in opstand kwamen tegen Shell in Nigeria.

Racisme maakt deel uit van het giftige systeem waar Extinction Rebellion zich tegen verzet, en verdeelt de beweging voor ecologische en sociale rechtvaardigheid. Zoals Farhana Yamin ook schrijft in This is not a drill: “we hebben een ‘movement of movements’ nodig om het voorbeeld te geven van de samenhorigheid en urgentie die we op dit moment nodig hebben.” Dit gaat niet zonder solidariteit. Maar in een racistische maatschappij is solidariteit lang niet vanzelfsprekend, en deze machtsstructuren spelen zich ook binnen onze beweging uit. We organiseerden als XR bijvoorbeeld meerdere protesten rondom de bosbranden in Australië, maar we hebben niet bij de Ambassade van Indonesië of Zambia gestaan, terwijl in dezelfde tijd Jakarta overstroomde en 45 miljoen mensen in zuidelijk Afrika kampten met voedseltekorten. Dit zijn beide problemen die een duidelijke relatie hebben met klimaatverandering. Dit is niet om de verschrikkelijke ramp in Australië te bagatelliseren – maar om te benadrukken dat onze energie en aandacht gelimiteerd zijn. Binnen het huidige systeem gaan deze meestal uit naar witte levens, omdat we constant worden verteld dat deze meer waard zijn. Hierdoor laten we miljoenen andere levens in stilte aan ons voorbijgaan.

We zijn allemaal deel van dit giftige systeem en zullen niet veel verder komen door de schuld bij individuen te leggen. Van kinds af aan krijgen we van alle kanten bevestigd dat witte mensen beter en belangrijker zijn dan mensen van kleur – door hoe onze economie in elkaar steekt, door ons schoolsysteem, de media, de overheid. Maar we hebben wel, juist ook witte mensen, een verantwoordelijkheid. In een racistische samenleving is het niet genoeg om ‘niet racistisch’ te zijn, maar, zoals Ibram X Kendi schrijft, zullen we anti-racistisch moeten zijn. Als witte mensen hebben we vanzelfsprekend een aandeel in een systeem dat onze belangen behartigd – en dus hebben we ook een aandeel in het ontrafelen van dit systeem. En laten we vooral ook niet vergeten dat mensen van kleur een belangrijke rol spelen binnen onze eigen beweging.

Daarom is het nodig om te bouwen aan een anti-racistische, regeneratieve cultuur. We vervangen relaties gekenmerkt door dominantie en individualisme voor wederkerigheid en afhankelijkheid, en richten onze acties op de destructieve bedrijven en instellingen die profiteren van de opoffering van het land en de levens van mensen van kleur. Ook de anti-racisme demonstratie is een opstand voor het leven – en om alles te veranderen hebben we iedereen nodig.