Vijf XR-acties op één dag in Hoog Catharijne

Op The Day After Black Friday komen verschillende actiegroepen in actie tegen de fastfashionindustrie.

Meerdere aan Extinction Rebellion gekoppelde actiegroepen voeren op zaterdag 29 november een gezamenlijke, vreedzame actie tegen twintig doelwitten in winkelcentrum Hoog Catharijne in Utrecht.Zij maken een vuist tegen de fastfashionindustrie in het algemeen en in het bijzonder tegen grote kledingketens zoals Nike, H&M en Zara en eisen dat de politiek en bedrijven de schade van fast fashion écht aanpakken: minder productie, eerlijke lonen en een einde aan misleidende reclame.

Wegwerpcultuur
“Fast fashion draait op overproductie, uitbuiting en verslaving aan koopjes,” zegt woordvoerder Emile Sprenger van Extinction Rebellion (XR). “Ze verleiden je met ‘groene’ fashion, zodat mensen zich goed blijven voelen over een destructief systeem van wegwerpcultuur en vernietiging. Dat is wat we vandaag zichtbaar maken in het letterlijke hart van consumerend Nederland.”

Verschillende acties
In de vroege ochtend wilde XR Stop Fossiele Reclames (SFR) de gevel van Hoog Catharijne en de pilaren op het stationsplein behangen met “anti-reclame” posters waarmee de draak gestoken wordt met fossiele reclames. Helaas zijn onze moedige rebellen door de politie aangehouden. Onze surveillance samenleving laat geen vrije meningsuiting toe: de posters zijn door de politie verwijderd.
​​​​​​​Vlak voor het middaguur betreedt Guerrilla Fashion (GF) het winkelcentrum, om gratis kleding uit te delen aan het winkelend publiek, als direct alternatief voor de vervuilende troep in de rekken. Ze worden muzikaal begeleid door BlockBrass, een groep activistische koperblazers.
Als ze rond half twee het winkelcentrum verlaten, staan de slagwerkers van Rhythms of Resistance ze op te wachten op het Vredenburgplein. Tegelijkertijd beginnen de radicalere acties: in de winkel van Nike, een van de grootste mensenrechtenschenders ter wereld, wordt meer dan honderd liter nep-olie uitgegoten, en aan de andere kant van het winkelcentrum begint het steeds meer te stinken. Just Stop Fast Fashion (JSFF) en Ode aux Rats (OaR) zijn de verantwoordelijke groepen.
Tussen al deze acties door lopen Oil Slicks, in zwarte kleden gehulde rebellen, die de acties met elkaar verbinden, en verbeelden hoe de olie uit de fossiele industrie ons overspoelt.

Gemeenschappelijk doel
De actie is openbaar, vreedzaam en gericht tegen fastfashionwinkels in Hoog Catharijne (waarvan vastgoedinvesteerder Klépierre de eigenaar is) en de Gemeente Utrecht. De eis aan alle betrokken doelen – de industrie, de winkels, Klépierre en de overheid – is eigenlijk hetzelfde: brei een einde aan fast fashion, voordat het ons de das omdoet. “De gemeente zou fastfashionwinkels moeten verbieden om dezelfde reden dat je ook geen wapens en cocaïne in de stad mag verkopen,” stelt Rava van Hamelen, woordvoerder voor OaR. “Vooral jongeren en jonge vrouwen worden hier opgelicht en uitgebuit, zowel voor als achter de kassa; vooral mensen in het mondiale Zuiden worden hier afgeslacht.”
Klaaske van der Wekken van JSFF vult aan: “Nike is een van de hoofdsponsors van de Oeigoerse genocide, maar voor álle fastfashionwinkels in deze kapitalistische tempel geldt dat ongeveer een vijfde van het textiel dat er verkocht wordt door de handen van slaven in Chinese concentratiekampen gegaan is.”

Fast fashion is dodelijk
De groepen hebben verschillende invalshoeken, maar lezen dezelfde rapporten en weten: fast fashion maakt ons van kant. Verantwoordelijk voor meer CO2-uitstoot dan alle vliegtuigen en schepen op aarde, voor een derde van de microplastics in de oceaan, voor platgebrande regenwouden, twintig procent van het wereldwijde afvalwater, onvoorstelbaar veel dierenleed… “Het houdt niet op. Fast fashion is een klimaatramp gebouwd op mensenrechtenschendingen,” aldus Antje van Strijen, Grootouder voor het Klimaat en woordvoerder voor Guerrilla Fashion. “En het is zo onnodig. Er zijn al zo veel kleren. Iedereen kan de kleren krijgen, we hebben er genoeg, en we delen ze gratis uit!”

Hoog Catharijne
Hoog Catharijne is met 47 fastfashionwinkels van 30 bedrijven het een-na-grootste overdekte winkelcentrum van Nederland. Voor een actie als deze was de centrale ligging wat het als doel aantrekkelijker maakte dan bijvoorbeeld The Mall of the Netherlands. Niet alleen op Black Friday is het lelijke complex een misselijkmakend symbool van permanente uitverkoop, altijd-lage-prijzen en steeds sneller wisselende collecties, die de klimaat- en ecologische crisis blijven versterken, en de wereld in plastic soep doen verdrinken.

Ook Greenpeace zag in Hoog Catharijne een symbolisch doelwit voor een actie op 27 november – The Day Before Black Friday. Hun actie stond los van de acties vanuit XR. “Maar we hebben ervan genoten, en willen namens al onze deelnemende groepen Greenpeace graag uitnodigen om een volgende keer eens wat samen te doen,” aldus Emile Sprenger. “Hun actie benadrukt wat onze combinatie al duidelijk maakte: iedereen wil dat fast fashion stopt.”

Meer informatie
De actie was een initiatief van GF, JSFF, OaR en SFR. In totaal deden ongeveer honderdvijftig mensen horend bij elf verschillende actiegroepen mee.
Meer informatie over alle groepen is te vinden op https://xrb.link/Sp8knI964EY
Meer informatie over de doelwitten is te vinden op https://xrb.link/X7x9D9I1P