De Nederlandse staat moet daarom haar eigen proceskosten dragen

Vandaag, op vrijdag 13 oktober 2023 deed de rechter uitspraak in het kort geding van Extinction Rebellion tegen de Nederlandse Staat. De rechter besliste dat de inzet van waterkanonnen tegen vreedzame demonstranten op de A12 niet op voorhand verboden mag worden en heeft de vorderingen afgewezen. Wel acht de rechter bewezen dat de inzet tenminste een keer niet proportioneel was. Ook gaf de rechter toe dat duidelijk kenbare richtlijnen ontbreken. Op basis daarvan moet de Nederlandse Staat haar eigen proceskosten dragen. Verder benadrukte de rechter dat de blokkades van Extinction Rebellion onmiskenbaar vreedzame demonstraties zijn.

Advocaat Jaantje Kramer: “Het was goed geweest als de rechter beperkingen had opgelegd aan de inzet van het waterkanon. Het is van groot belang dat zo’n ingrijpend geweldsmiddel niet wordt ingezet tegen vreedzame demonstranten.”

Inzet waterkanonnen, een overzicht

Bij de blokkade van 11 maart 2023 zette de politie voor het eerst waterkanonnen in, met ernstige onderkoelingsverschijnselen bij tientallen demonstranten tot gevolg omdat de temperatuur rond het vriespunt lag en de ‘droogtent’ voor de meeste demonstranten onbereikbaar bleek. Ook op 27 mei 2023 en 9, 10, 15 t/m 20, 23 en 30 september 2023 zette de politie waterkanonnen in. Met uitzondering van 23 en 30 september 2023 ging het om waterkanonnen van Duitse makelij. Deze verschillen van de Nederlandse exemplaren. Zo zijn de Duitse versies 25% krachtiger (20 bar versus 16 bar) en hebben zij een grotere capaciteit.[1]

De inzet van waterkanonnen bleek in geen geval enig doel te dienen. Demonstranten gingen door de inzet ervan niet vrijwillig uiteen en de politie arresteerde in totaal meer dan 6.800 demonstranten. Daarnaast werden de waterkanonnen op een aantal dagen pas ingezet toen demonstranten al waren aangehouden. Zij werden ingesloten tussen de politielinie en het waterkanon, wat doet vermoeden dat is gehandeld in strijd met het verbod op inhumane behandeling. 

Kritiek uit de samenleving en van Amnesty International

Al vanaf de eerste keer dat de Nederlandse staat waterkanonnen heeft ingezet is er veel kritiek vanuit de samenleving. Ook Amnesty International Nederland sprak zich in haar terugblik op een week klimaatdemonstraties[2] afkeurend uit: 

“De politie zegt dit geweldsmiddel in te zetten om mensen te verspreiden. In de praktijk pakt dit echter anders uit. Op het moment dat een geweldsmiddel niet geschikt is, mag het niet gebruikt worden. De overweging om dan maar een hardere sproeistand te gebruiken, is uit den boze. Dit kan leiden tot (serieus) lichamelijk letsel en mag niet worden gebruikt tegen vreedzame demonstranten. Daarmee kan het gebruik van het waterkanon moeilijk anders gezien worden dan een vorm van afschrikking. Ook werd er een aantal keer te hardhandig opgetreden door de politie.”