Extinction Rebellion organiseert mars tegen politiegeweld gepleegd tegen vreedzame demonstranten

Afgelopen 25 juni werd de vreedzame A12-blokkade van Extinction Rebellion (XR) met geweld tegengehouden. Daarom organiseert XR een mars in solidariteit met slachtoffers van politiegeweld tijdens vreedzame demonstraties.

Op 25 juni wilde XR de A12 blokkeren ter hoogte van de Utrechtsebaan. Die demonstratie was volledig vreedzaam, maar werd met veel geweld tegengehouden en neergeslagen door politie. Door het gewelddadige optreden van de politie zijn van twee rebellen hun arm gebroken, en van één rebel diens hand. Vele anderen kregen stokslagen, neusklemmen, en polsklemmen. Ook als ze zich niet verzetten en geen gevaar vormden of nog voordat ze de A12 überhaupt betreden hadden. Komende zondag 6 juli om 13:00 organiseert XR daarom een protestmars in solidariteit met slachtoffers van politiegeweld. De mars loopt vanaf het Malieveld naar het hoofdbureau van de Politie Den Haag aan de Burgemeester Patijnlaan.

Aanpak van vreedzame demonstranten moet proportioneel en doelmatig zijn
Politiegeweld dient altijd proportioneel en doelmatig te zijn, en zo spaarzaam mogelijk te worden ingezet, zo schrijft de politie op haar website [1]. Het gebruiken van geweld – in welke vorm dan ook – tegen vreedzame demonstranten is per definitie disproportioneel. Andere (minder gewelddadige) middelen om hetzelfde te bereiken, zoals de demonstratie faciliteren of vorderen en arresteren zonder geweld, werden op 25 juni grotendeels of in zijn geheel niet benut. Speciaal VN-rapporteur Frost zei in 2024 al dat hij de aanpak van vreedzaam (klimaat)protest veel te hard vindt en in strijd vindt met internationale afspraken [2].

Over de demonstratie op 25 juni zegt woordvoerder Puk van Noort: ‘Wij, bezorgde burgers, kwamen in vrede, met kartonnen protestborden, gekleurde vlaggen, en geweldloze liederen. De politie kwam met wapenstokken, paarden, en gemaskerde om zich heen slaande arrestatieteams.

Geweld tegen vreedzame demonstranten neemt toe
Extreem geweld door de politie tegen vreedzame demonstraties is in Nederland een groot probleem en past in een wereldwijd patroon. Minderheidsgroepen en personen van kleur lopen extra risico. Bij eerdere A12-blokkades werd al zeker vier keer eerder door politieagenten een ledemaat van een rebel gebroken. Bij vreedzame universiteitsbezettingen tegen de genocide in Gaza, werden in Den Haag en Amsterdam studenten bewusteloos geslagen door agenten met wapenstokken. In Nijmegen werd een student ernstig toegetakeld door een politiehond [3]. Tijdens de demonstraties in de nasleep van de voetbalwedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv sloegen politieagenten activisten in elkaar op een donkere parkeerplaats buiten Amsterdam [4]. In 2021 werd bij een protest tegen de coronamaatregelen een demonstrant omvergeblazen door een waterkanon [5]. Dit extreme geweld tegen vreedzame demonstranten dient onder andere het doel om een ‘chilling effect’ op te wekken: om demonstranten af te schrikken. Dit mag niet in een democratische rechtsstaat [6].

Trouw aan de grondwet, dus ook aan het demonstratierecht
Agenten leggen een ambtseed af waarin ze trouw aan de grondwet beloven. Het recht op vreedzaam protest is in de grondwet verankerd, ongeacht de inhoud van die demonstratie. De burgemeester heeft het recht om demonstraties in te perken op basis van de Wet Openbare Manifestaties; in het uiterste geval met arrestaties met zo min mogelijk geweld. Het gebruik maken van de politie als knokploeg om vreedzaam protest preventief te onderdrukken is niet acceptabel binnen een democratische rechtsstaat en niet grondwettelijk.

Woordvoerder Puk van Noort: “Wij eisen van de Nederlandse Politie het volgende:

1. Volg de Nederlandse Wet en je ambtseed. Laat je niet als knokploeg gebruiken. Weiger om geweldsinstructies uit te voeren die de grondrechten van vreedzame burgers ondermijnen.
2. Stel een onafhankelijk onderzoek in naar de gebeurtenissen en het geweld tijdens de A12-blokkade op 25 juni.  
   
3. Neem nu maatregelen om politiegeweld bij vreedzame demonstraties te stoppen zoals: verplicht het zichtbaar dragen van dienstnummers door agenten; een volledig externe klachtenprocedure; een verbod op het weigeren van aangifte tegen agenten.

Bronnen
[1]: https://www.politie.nl/informatie/als-de-politie-bij-een-demonstratie-geweld-gebruikt.html
[2]: https://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/vn-rapporteur-vindt-aanpak-klimaatactivisten-veel-te-hard~bf15f354/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
[3]: https://www.gelderlander.nl/nijmegen/politiehond-verwondt-betoger-flink-bij-ontspoord-protest-maar-ging-dat-niet-te-ver-de-hond-lijkt-niet-los-te-laten~ad9af0b7/
[4]: https://www.trouw.nl/binnenland/onderzoek-na-beelden-geweld-me-ers-tegen-demonstranten-ze-sloegen-op-ons-in~b4b2d5b3/
[5]: https://www.ad.nl/video/productie/vrouw-omver-geblazen-door-waterkanon-bij-demonstratie-193645-193645
[6]: https://www.amnesty.nl/actueel/demonstratierecht-in-europa-systematisch-ondermijnd